Historie

Zonder verleden geen heden

Helbergen besloeg vroeger een veel groter gebied dan alleen het voormalige sportveldencomplex. Helbergen was een Gelders grafelijk/hertogelijk leengoed dat zich uitstrekte van Cortenoever-Noord tot aan de Vispoort te Zutphen. Hoog Helbergen is een bestaande boerderij in Cortenoever, Laag-Helbergen is een voormalig kasteel uit omstreeks 1500 dat nadien ook boerderij werd, ook in Cortenoever gelegen. Neder Helbergen was het lage uiterwaardengebied ten noorden van het Cortenoeverse Helbergen. Het hele goed Helbergen lag oorspronkelijk op de Veluwe omdat de IJssel een meer oostelijke ligging had.

De IJssel spoelde tussen 1325 en 1350 een deel van de zuidelijke oever met de stadsmuur van Zutphen weg en de Zutphenaren wilden een stuk van Helbergen aankopen voor een doorsteek van de IJssel. In 1356 gaf de hertog daarvoor toestemming. In 1357 werd deze bocht in de IJssel naar het westen, dwars door Neder Helbergen gekanaliseerd. Daarmee kwam Neder Helbergen aan de oostkant van de IJssel te liggen. Vanaf dat moment is het ook als stadsweiland eigendom van de stad.

Waar komt de naam Helbergen vandaan?
Helbergen is een oorspronkelijk Veluws domeingoed van de graven/hertogen van Gelre. Het ligt ook nog steeds grotendeels in Cortenoever (Laag- en Hoog-Helbergen). De vermoedelijke betekenis: De naam gaat zeker terug tot in de vroege middeleeuwen. Met de hel heeft het niets te maken. Het verwijst naar ons woord helling / talud. En bergen betekent niet letterlijk bergen maar (verdedigbare) heuvel(s), eventueel kunstmatig opgeworpen. De oudste schrijfwijze van bijna 1000 jaar geleden ‘elliberga’ wijst op een enkelvoud: dus de ‘hellingberg’.

Helbergen flink onder vuur in WO 2
Aan het einde van de 2e wereldoorlog bevonden zich Duitse stellingen en het militaire veer op Park Helbergen. Er is hier stevig gevochten. Daar zijn de gevonden munitieresten stille getuigen van. Niet alleen reeds ontplofte munitie maar ook nog niet ontplofte munitie is er de afgelopen maand aangetroffen bij het archeologische en bodemdetectie onderzoek. Dit is gecontroleerd tot ontploffing gebracht op 19 februari jl.